Η «πράσινη μετάβαση» και τα χειροκίνητα μπλακάουτ: Το αφήγημα καταρρέει
Η πράσινη μετάβαση δεν είναι, τελικά, τόσο πράσινη. Ούτε τόσο λειτουργική. Κι όπως εξελίσσεται, δεν είναι ούτε μετάβαση. Είναι αδιέξοδο!
Πράσινη μετάβαση: Υπάρχουν ειδήσεις που δεν γίνονται ποτέ πρωτοσέλιδα — όχι επειδή είναι ασήμαντες, αλλά επειδή απλώς χαλάνε τη βιτρίνα. Το σύστημα, αν και δεν μπορεί να τις εξαφανίσει εντελώς, φροντίζει να τις περάσει στα ψιλά: ένα μικρό λινκ, ένα υποσημείωμα, μια θολή αναφορά που θα χαθεί μέσα στον ορυμαγδό της ενημέρωσης.
Και την ίδια στιγμή, η Ελλάδα βιώνει ήδη τις παράπλευρες απώλειες αυτής της μετάβασης.
Ενεργειακός σουρεαλισμός: Κατεβάζοντας διακόπτες με το χέρι
Στην Ελλάδα των «επιτελικών» επιτελείων, την ώρα που οι κυβερνώντες διαλαλούν τη δέσμευσή τους για τεχνολογική πρόοδο και «ψηφιακό κράτος», οι μικροπαραγωγοί των φωτοβολταϊκών καλούνται, κυριολεκτικά, να κατεβάζουν με το χέρι τους διακόπτες ρεύματος στα πάρκα τους.
Δεν πρόκειται για υπερβολή: επειδή χιλιάδες μικρές μονάδες ΑΠΕ δεν διαθέτουν σύστημα τηλεμέτρησης και τηλεχειρισμού, σε περιόδους χαμηλής ζήτησης (όπως το Πάσχα), οι ιδιοκτήτες πρέπει να επέμβουν χειρωνακτικά — αλλιώς απειλούνται με πρόστιμα έως 1.500 ευρώ ανά μεγαβάτ.
Αν λείπουν, αν έχουν κλειστά κινητά, αν γιορτάζουν… κακό του κεφαλιού τους και κακό του δικτύου.
Το δίκτυο στηρίζεται στην αυτοθυσία και την ετοιμότητα των πολιτών – όχι στον σχεδιασμό, ούτε στην υποδομή.
Υπερπαραγωγή και ανυπαρξία αποθήκευσης
Το πρόβλημα είναι δομικό. Όταν η ζήτηση είναι χαμηλή και ο ήλιος λάμπει, η παραγωγή ρεύματος από ΑΠΕ μπορεί να τινάξει το σύστημα στον αέρα. Κι επειδή η Ελλάδα δεν διαθέτει ακόμη επαρκείς υποδομές αποθήκευσης ενέργειας, η μόνη επιλογή είναι η περικοπή παραγωγής — δηλαδή, το σβήσιμο. Εξ ου και οι αγωνιώδεις προσευχές αρμοδίων, φέτος το Πάσχα, να μη φυσάει και να έχει συννεφιά.
Και όλο αυτό δεν είναι μελλοντικός φόβος. Είναι τρέχουσα πραγματικότητα.
Η καλλιεργήσιμη γη… φωτοβολταϊκή στέπα
Παράλληλα, κάθε κάμπος και ραχούλα γεμίζουν με πάνελ, εκτοπίζοντας την αγροτική παραγωγή και μετατρέποντας γόνιμα εδάφη σε ενεργειακά εργοτάξια. Μόνο που η ενέργεια αυτή δεν μπορεί να αξιοποιηθεί χωρίς ρίσκο – και οι αγρότες μένουν χωρίς χωράφια και χωρίς ρεύμα.
Η πράσινη μετάβαση δεν είναι, τελικά, τόσο πράσινη. Ούτε τόσο λειτουργική. Κι όπως εξελίσσεται, δεν είναι ούτε μετάβαση. Είναι αδιέξοδο!
Το παραμύθι τελείωσε – το δίκτυο δεν αντέχει άλλα ψέματα
Η «καθαρή» ενέργεια γίνεται επικίνδυνη όταν προωθείται χωρίς σχέδιο, υποδομές και ρεαλισμό. Η βιασύνη να περάσουμε στη νέα εποχή της «απανθρακοποίησης» δημιουργεί ένα τερατώδες σύστημα που απαιτεί διαρκή χειροκίνητη παρέμβαση για να μη βυθιστεί στο σκοτάδι.
Πώς θα αντιμετωπίσουμε το επόμενο ενεργειακό φαινόμενο όταν το τωρινό μας βρίσκει με καλώδια στο χέρι και φόβο στα μάτια;
Οι επενδύσεις που υπόσχονται να μεταμορφώσουν την Ελλάδα σε «ηλιακή μπαταρία της Ευρώπης» θυμίζουν περισσότερο όνειρα θερινής νυκτός. Ίσως – αν όλα πάνε κατ’ ευχήν – αποδώσουν… σε δυο-τρεις δεκαετίες. Μέχρι τότε, όμως, εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ “καίγονται” κάθε χρόνο, κυριολεκτικά, με την πράσινη ενέργεια να πετιέται στα σκουπίδια λόγω αδυναμίας απορρόφησης από το δίκτυο.
Και ποιος πληρώνει τον λογαριασμό;
Μα φυσικά, ο καταναλωτής: εκείνος που κάθεται στο σκοτάδι όταν έρθει η «κυλιόμενη αποκοπή» της μέσης τάσης. Εκείνος που βλέπει τον λογαριασμό του ρεύματος να φουσκώνει, όσο το κράτος πληρώνει πρόστιμα για τις περικοπές ρεύματος στους παραγωγούς. Ένας «συνδυασμός επιτυχίας» που μόνο μια γραφειοκρατία με αλλεργία στην κοινή λογική θα μπορούσε να οραματιστεί.
Κι όλα αυτά γιατί; Επειδή η φτηνή ενέργεια, που παράγεται αλλά δεν αποθηκεύεται, δεν είναι άμεσα διαθέσιμη όταν τη χρειάζεσαι. Αν δηλαδή, πάνω στο τσίκνισμα, τραβήξεις παραπάνω ρεύμα για το μοτέρ του σούβλας, το σύστημα αναγκάζεται να βάλει μπρος τα “καζάνια” – τα συμβατικά, ρυπογόνα εργοστάσια – γιατί οι φωτοβολταϊκοί παραγωγοί ίσως… λείπουν από το χωράφι ή κοιμούνται.
Το ίδιο συμβαίνει και σε περιόδους ακραίων καιρικών φαινομένων: παρατεταμένη συννεφιά, βαρυχειμωνιά ή καύσωνας με άπνοια; Οι ΑΠΕ αποδίδουν ελάχιστα. Η ζήτηση ανεβαίνει, αλλά η υποδομή απουσιάζει.
Η αποτυχία της πράσινης μετάβασης δεν είναι μόνο ελληνική υπόθεση. Αλλά στην Ελλάδα, καταφέρνουμε να την κάνουμε… πανάκριβη. Η ενεργειακή φτώχεια φτάνει στα όρια ανθρωπιστικής κρίσης, ενώ υποτίθεται ότι είμαστε πρωταγωνιστές της «πράσινης ανάπτυξης».
Το ρεύμα ακρίβυνε. Οι διακοπές ρεύματος έγιναν ρουτίνα. Οι επενδύσεις πάνε στον βρόντο. Και οι εισαγγελείς; Σιωπούν. Ίσως γιατί έχουν άλλες προτεραιότητες. Δεν περισσεύει χρόνος για «χαμηλής τάσης» εγκλήματα όταν προέχει η συγκάλυψη σκανδάλων υψηλού προφίλ.
