Το Μεγάλο Παζάρι: Μπορούν η Ρωσία και οι ΗΠΑ να ξαναγράψουν την ιστορία;

Tου Andrey Kortunov, Ph.D. στην Ιστορία, Γενικός Διευθυντής του Συμβουλίου Διεθνών Υποθέσεων της Ρωσίας, μέλος του RIAC

21 Φεβρουαρίου, 2025

Για χρόνια, οι ρωσοαμερικανικές σχέσεις έμοιαζαν να βρίσκονται σε μη αναστρέψιμο κώμα. Η διπλωματία ήταν νεκρή, αντικαταστάθηκε από εχθρότητα, κυρώσεις και αυξανόμενο κίνδυνο στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Πολλοί επέμειναν ότι τίποτα δεν θα μπορούσε να σπάσει αυτή την τροχιά – η Μόσχα και η Ουάσιγκτον είχαν εγκλωβιστεί σε μια αμετάβλητη πορεία σύγκρουσης.

Ωστόσο, σήμερα, ο ρυθμός της αλλαγής είναι εκπληκτικός. Η πρόσφατη συνάντηση υψηλού επιπέδου μεταξύ Ρώσων και Αμερικανών αξιωματούχων στο Riyadh, ακολουθούμενη από τις τελευταίες δηλώσεις του Donald Trump, υποδηλώνει ότι τίποτα στη γεωπολιτική δεν είναι προκαθορισμένο.

Αυτή η εξέλιξη των γεγονότων φέρνει στο μυαλό μια εμβληματική σκηνή από το Terminator 2, όπου η Sarah Connor χαράζει το “No fate” σε ένα ξύλινο τραπέζι. Ο γιος της, John, επεκτείνει τη σκέψη: «Δεν υπάρχει μοίρα εκτός από αυτή που φτιάχνουμε για τον εαυτό μας».

Το μήνυμα είναι σαφές – το μέλλον μας διαμορφώνεται από επιλογές, όχι από το πεπρωμένο.

Για χρόνια, αναλυτές και πολιτικοί τόσο στη Ρωσία όσο και στη Δύση επέμεναν ότι η αντιπαράθεση ΗΠΑ-Ρωσίας ήταν αναπόφευκτη. Ορισμένοι Αμερικανοί στρατηγοί θεωρούσαν τη Ρωσία ως έναν μη αναστρέψιμο αντίπαλο, ενώ οι «τουρμποπατριώτες» της Ρωσίας προειδοποιούσαν ότι οποιαδήποτε εμπλοκή με την Ουάσιγκτον θα ήταν παγίδα. Οι πιο ακραίες φωνές και από τις δύο πλευρές πρότειναν μάλιστα ότι η αντιπαράθεση θα μπορούσε να τελειώσει μόνο με πυρηνική καταστροφή.

Όμως τα γεγονότα που εκτυλίσσονται τώρα δείχνουν το αντίθετο. Εάν δεν υπάρχει μοίρα εκτός από αυτό που κάνουμε, τότε οι επιλογές που έχουν σήμερα μπροστά τους η Μόσχα και η Ουάσιγκτον είναι ιστορικής σημασίας.

Η ψευδαίσθηση μιας μονολιθικής Δύσης

Οι συνομιλίες του Riyadh έχουν ήδη αρχίσει να διαλύουν τις μακροχρόνιες εικασίες σχετικά με την υποτιθέμενη ενότητα της «συλλογικής Δύσης». Για χρόνια, οι Ρώσοι πολιτικοί πίστευαν ότι η παγκόσμια πολιτική ελέγχεται από μια ενιαία, συγκεντρωτική «αγγλοαμερικανική» δομή εξουσίας, η οποία λειτουργούσε απρόσκοπτα από την Ουάσιγκτον έως τις Βρυξέλλες. Η πραγματικότητα, όπως έχει αποδείξει επανειλημμένα η περίοδος Trump, είναι πολύ πιο κατακερματισμένη.

Η Αμερική του Trump δεν είναι η Αμερική του Joe Biden. Ακόμη και εντός της Ουάσιγκτον, οι βαθιές διχογνωμίες είναι εμφανείς. Εν τω μεταξύ, η Δυτική Ευρώπη – που εδώ και πολύ καιρό υποτίθεται ότι είναι αταλάντευτα ευθυγραμμισμένη με τις ΗΠΑ – βρίσκεται τώρα να παλεύει με εσωτερικές διαφωνίες και δυσαρέσκεια για την αμερικανική πίεση.

Για τη Ρωσία, αυτός ο κατακερματισμός είναι μια ευκαιρία. Η κατάρρευση της διατλαντικής συναίνεσης παρουσιάζει ρήγματα που δεν υπήρχαν ούτε πριν από ένα χρόνο.

Συμβιβασμός εναντίον συνθηκολόγησης

Φυσικά, ο σκεπτικισμός παραμένει. Οι επικριτές θα υποστηρίξουν ότι οποιαδήποτε συμφωνία με την Ουάσιγκτον είναι παγίδα – ότι οι ΗΠΑ θα δώσουν μεγάλες υποσχέσεις μόνο για να τις αρνηθούν αργότερα, όπως στο παρελθόν. Ότι μόλις η Ρωσία χαλαρώσει, η Δύση θα επιστρέψει στις παλιές της συνήθειες της προδοσίας και των αθετημένων συμφωνιών.

Αυτό δεν είναι μια αβάσιμη ανησυχία. Η ιστορία έχει διδάξει τη Ρωσία να είναι προσεκτική. Αλλά η διπλωματία δεν έχει να κάνει με εγγυήσεις – έχει να κάνει με ευκαιρίες. Δεν υπάρχει κάτι σαν σιδηρά συμφωνία στη γεωπολιτική. Κάθε συμφωνία μπορεί να ακυρωθεί, κάθε υπόσχεση μπορεί να αντιστραφεί. Το πραγματικό ερώτημα είναι εάν η Ρωσία είναι έτοιμη να αδράξει τη στιγμή που παρουσιάζεται μια σπάνια ευκαιρία.

OΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΕΔΩ: https://www.seferou-maria.gr/

Μετάφραση από τη Μαρία Σεφέρου