Οι Έλληνες της Μαριούπολης μετά την αναγνώριση των αυτόνομων περιοχών από τη Ρωσία

Η σημασία της Ουκρανίας για Ρωσία και ΗΠΑ. Τα σενάρια για την επόμενη ημέρα και ποια θα ήταν η καλύτερη εκδοχή για τους Έλληνες της Μαριούπολης.

Τελικά ο Πούτιν έκανε το πρώτο βήμα σε μια σύγκρουση που ακόμα δεν γνωρίζουμε το τέλος της. Επέλεξε να αναγνωρίσει ως ανεξάρτητα κράτη τις δύο αυτονομημένες περιοχές της περιφέρειας του Ντομπάς και να δώσει στάτους ανεξάρτητου κράτους στις λεγόμενες υποτιθέμενες ”Λαϊκές Δημοκρατίες” του Λουγκάνσκ (LNR) και του Ντονέτσκ (DNR) στην Ανατολική Ουκρανία.

Έτσι απέφυγε τη μαζική εισβολή που τον κατηγορούσαν οι δυτικοί παίρνοντας την πρωτοβουλία των κινήσεων σε μια, όπως φαίνεται καλά σχεδιασμένη παρτίδα από τον ίδιο τον Πούτιν, μετά την ήττα των Αμερικανών στο Αφγανιστάν.

Βεβαίως η όξυνση της τελευταίας κρίσης οφειλόταν σε πολλούς παράγοντες. Από τον ενεργειακό ανταγωνισμό των ΗΠΑ που επιχειρούν την μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο προς όφελος της δικιάς τους παραγωγής υγροποιημένου (LNG), έως την αφελή προσπάθεια των Ουκρανών να υπερεξοπλιστούν προκειμένου να επανεντάξουν τις αποσχισθείσες περιοχές στην Ουκρανία, πιστεύοντας ότι η Δύση θα τους έδινε την απαραίτητη ομπρέλα προστασίας.

Η κρίση βεβαίως δεν τελειώνει με την κίνηση αυτή του Πούτιν ούτε φαίνεται να αποκλιμακώνεται. Σε μια πρώτη ανάγνωση ο Μπάιντεν έρχεται σε δύσκολη θέση στο να αποφασίσει εάν είναι εισβολή ή δεν είναι.

Οπότε το σχέδιο των κυρώσεων δεν μπορεί να υλοποιηθεί όπως είχε διακηρυχθεί. Από την άλλη, οι ευρωπαϊκές χώρες δύσκολα θα συνταχθούν στο αμερικανικό άρμα, εφόσον η εξάρτησή τους από το ρωσικό αέριο είναι ζωτικής σημασίας. Το πιο πιθανόν είναι ότι η Γαλλία και η Γερμανία θα αντιτείνουν την πραγματικότητα, ότι δηλαδή τίποτα δεν άλλαξε εφόσον οι συγκεκριμένες περιοχές ήταν υπό τον ρωσικό έλεγχο από το 2014.

Η σημασία της Ουκρανίας

Η Ουκρανία είχε από παλιά ιδιαίτερο ρόλο στις ρωσικές προτεραιότητες. Στην τσαρική εποχή εκτός από σιτοβολώνας της Ρωσίας και της Ευρώπης ήταν και βασικό κέντρο της βιομηχανίας. Αυτός ο ρόλος συνεχίστηκε και στη σοβιετική εποχή, απαλλαγμένος βέβαια από τις εθνικές σημασιοδοτήσεις της προηγούμενης περιόδου. Όμως με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ όλα αυτά επανήλθαν στην επικαιρότητα.

Η Ρωσική Ομοσπονδία θέλει να περιχαρακώσει το μετασοβιετικό χώρο και κυρίως να εξασφαλίσει ότι οι τρείς σημαντικές γειτονικές χώρες (Ουκρανία, Λευκορωσία, Καζαχστάν) δεν θα ολισθήσουν σε αντιρωσικά στρατόπεδα. Για τη Ρωσία οι τρεις αυτές χώρες αποτελούν τη συνθήκη ασφάλειάς της τόσο από γεωπολιτικής, όσο και από ενεργειακής πλευράς.

Ακριβώς γι αυτό θέλουν από τη Δύση τη διαβεβαίωση ότι το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί στα όρια της Ρωσίας. Από την άλλη η Δύση θεωρεί αρκετά ισχυρή τη θέση της στο μετασοβιετικό σκηνικό, ώστε να μπορεί να ορίσει αυτόνομα την πολιτική της. Όλα αυτά διαμόρφωσαν μια σχέση ανισορροπίας και χαρακτηρίζεται από δυσπιστία.

Σαφώς η Ρωσία έχει ορίσει τις δικές της «κόκκινες γραμμές» και αυτό το έχει αποδείξει στην περίπτωση της Γεωργίας. Ίσως θεωρεί ότι σήμερα είναι η κατάλληλη εποχή να ξεκαθαρίσει τα όρια αυτόνομης πορείας της Ουκρανίας. Θεωρεί ότι η θέση της Δύσης είναι αρκετά υπονομευμένη τόσο από τη στρατιωτική αποτυχία του Αφγανιστάν όσο και από την εμφάνιση και άλλων δυνάμεων που διεκδικούν αναθεώρηση των έως τώρα παγκόσμιων διευθετήσεων.

Επίσης ίσως θεωρεί ότι διευκολύνει τις στοχεύσεις της η απουσία ταυτόσημων συμφερόντων στις χώρες της Δύσης και η απουσία συναντίληψης. Και αυτή η απουσία αποδεικνύεται με την επιφυλακτική στάση της Γερμανίας η οποία εισάγει από τη Ρωσία το 40% του φυσικού αερίου που καταναλώνει.

Οι ΗΠΑ επιθυμούν να αποτρέψουν κάποια στρατιωτική κίνηση της Ρωσίας που θα γινόταν για να ξεκαθαρίσει πλήρως η θέση ότι ο δικός της λόγος είναι ο καθοριστικός στον χώρο που προέκυψε από τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Και για να πετύχουν την αποτροπή προσπαθούν να συμπήξουν ένα ενιαίο μέτωπο και να απειλήσουν τη Ρωσία με οικονομικές κυρώσεις. Παράλληλα φωνές σωφροσύνης εκφράζονται και από τη ρωσική πλευρά.

Η ελληνική μειονότητα της Ουκρανίας

Οι Ελληνες της Μαριούπολης αποτελούν σήμερα ένα από τα τελευταία εναπομείναντα συμπαγή μέρη του παρευξείνιου Ελληνισμού. Οι περιπέτειες αυτού του άγνωστου αλλά εκπληκτικού ελληνικού κόσμου συγκροτούν μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες σελίδες των Ελλήνων. Μία από αυτές τις ιστορικές περιπέτειες σχετίζεται με τη σοβιετική εμπειρία των παρευξείνιων ελληνικών κοινοτήτων.

Η ελληνική μητρόπολη της περιοχής υπήρξε η χερσόνησος της Κριμαίας. Οι πρώτες ελληνικές εγκαταστάσεις (Παντικάπαιον, Νυμφαίον, Θεοδοσία, Χερσόνησος κ.ά.) δημιουργήθηκαν, κυρίως από Ιωνες, στα τέλη του 7ου – αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα.

Η Χερσόνησος θα παραμείνει απρόσβλητη κατά την εποχή των νομαδικών μετακινήσεων που χαρακτήρισαν τον 4ο μ.Χ. αιώνα και θα ενταχθεί στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία έως τον 14ο αιώνα που θα καταληφθεί από τους Τατάρους και θα ενταχθεί στο τουρκικό Χανάτο της Κριμαίας (Qrm Yurtu), που ήταν υποτελές στους Οθωμανούς.

Τα νότια εδάφη της Κριμαίας θα ενσωματωθούν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το τελευταίο ελεύθερο ελληνικό έδαφος που υποτάχθηκε υπήρξε το Πριγκιπάτο των Θεοδώρων που ιδρύθηκε το 1204 από απογόνους του Θεόδωρου Γαβρά και συνυπήρχε για πολύ καιρό με το ταταρικό Χανάτο. Τον Δεκέμβριο του 1475 το Φρούριο των Θεοδώρων, που βρισκόταν επί του όρους Μαγκούπ (30 χιλιόμετρα από τη Σεβαστούπολη και 15 από τη Χερσώνα), θα πέσει στα χέρια των Οθωμανών παρά τη γενναία άμυνα του Αλέξανδρου Γαβρά, έπειτα από εξάμηνη πολιορκία.

Ο τουρκικός ζυγός (ταταρικός και οθωμανικός) θα πάψει μόλις το 1783, όταν η χερσόνησος θα καταληφθεί από τους Ρώσους. Λίγο πριν όμως, το καλοκαίρι του 1778, το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού είχε μεταναστεύσει προς τα ρωσοκρατούμενα εδάφη, βόρεια της Αζοφικής Θάλασσας.

Εκεί θα ιδρύσει μια νέα πόλη, στην οποία θα δώσει το όνομα της Παναγίας: Μαριούπολη. Από εκεί και πέρα η ελληνική μητρόπολη της Ουκρανίας θα έχει μεταφερθεί στην περιοχή της Μαριούπολης με τα 23 ελληνικά χωριά. Με τα διατάγματα της Αικατερίνης Β΄ του 1779 και του 1790, η περιφέρεια της Αζοφικής με πρωτεύουσα τη Μαριούπολη απέκτησε το καθεστώς της αυτόνομης διοικητικής περιοχής (ουέζντ).

Μετά το 1778 ένα μικρό μέρος θα παλιννοστήσει στην Κριμαία, της οποίας ο ελληνικός πληθυσμός θα ενισχυθεί από πρόσφυγες από την Πελοπόννησο και τα νησιά του Αιγαίου λόγω των «Ορλωφικών» (1770), ενώ από τον μικρασιατικό Πόντο θα καταφθάνουν μετανάστες και πρόσφυγες έως και το 1918.

Ο Α. Π. Τσέχωφ περιγράφει τους Έλληνες της Αζοφικής στο «Eνα σκίτσο του ταξιδιού» το 1887, ως εξής: «Στο πλήθος στο μοναστήρι – στις όχθες του ποταμού Ντόνετς, στους πρόποδες του Ιερού Όρους- έπιανε το μάτι μια πολύχρωμη σειρά με τους Έλληνες της Μαριούπολης. Που ήταν αγρότες, δυνατοί και στοργικοί και δεν έμοιαζαν καθόλου μ’ εκείνους τους παλιοκαιρινούς εκφυλισμένους συμπατριώτες τους που γεμίζουν τις νότιες παραθαλάσσιες πόλεις μας.».

www.huffingtonpost.gr